عملکرد بازار سهام آمریکا در یک دهه گذشته، بسیار بهتر از بازارهای جهانی بوده و به همین دلیل این بازار به مهمترین کانال عرضه اولیه و تشکیل سرمایه در جهان تبدیل شده است. این بازار از نظر نقدشوندگی و هزینه تامین مالی، برترین بازار مالی جهان است. دلایل زیادی برای پایین بودن هزینه تامین مالی در بازار امریکا وجود دارد که از آن جمله می توان به صرفه ناشی از مقیاس، پول پرقدرت و محیط اقتصادی مناسب و باثبات اشاره کرد. اما در کنار عوامل یادشده، یک متغیر تاثیرگذار بر عملکرد خیره کننده بازار امریکا، حذف مالیات بر نقل و انتقال سهام( Financial Transaction Tax) بر خلاف بازارهای اروپایی و آسیایی است.
داده‌ها و مطالعات موردی مختلف، حاکی از این است که حتی مقادیر پایین مالیات بر معاملات سهام، می تواند نقدشوندگی بازار و رقابت پذیری بین‌المللی آن را به خطر اندازد. کشورهای بسیاری(به ویژه بازارهای در حال توسعه) از مالیات بر معاملات سهام برای کسب درآمد استفاده می کنند اما بیشتر کشورهای توسعه یافته، یا این مالیات را حذف کرده اند یا در حال حذف آن هستند.
بررسی صندوق بین المللی پول نشان می دهد، مالیات نقل و انتقال سهام:
- به طور مداوم ارزش شرکت‌ها را کاهش می دهد،
- هزینه تامین سرمایه برای ناشران را افزایش می‌دهد،
- شکاف میان مظنه خرید و فروش(دامنک) را افزایش می‌دهد،
- عمق سفارشات را کم می‌کد،
- حجم معاملات را کاهش می‌دهد
- و کاهش سرعت کشف قیمت را به دنبال دارد.
به عبارت دیگر، بالا رفتن هزینه‌های معاملات باعث کاهش بازده سهام و در نتیجه، ارزش گذاری پائین تر شرکت ها می شود. ارزش گذاری پائین، تأثیر منفی بر هزینه سرمایه شرکت‌ها داشته و تامین منابع مالی را محدود می کند و باعث کاهش GDP و در نهایت کاهش درآمد مالیاتی است. برآورد اقتصادانان اتحادیه اروپا نشان می دهد که ۰.۱٪ مالیات نقل و انتقال سهام، کاهش ۱.۷۶ درصدی تولید ناخالص داخلی را در پی خواهد داشت در حالی که فقط ۰.۰۸٪ درآمد مالیاتی را افزایش می دهد. یعنی هزینه این سیاست بیشتر از درآمد آن است.
متاسفانه بازار سرمایه ایران هم درگیر یکی از بالاترین نرخ های جهانی مالیات بر نقل و انتقال سهام(و یکی از بالاترین هزینه معاملات) است و از تاثیرات منفی آن رنج می برد. اما به رغم تلاش های صورت گرفته برای کاهش هزینه های معاملات، حذف یا کاهش مالیات بر نقل و انتقال سهام، کمتر مورد توجه فعالان و سیاست گذاران بازار قرار گرفته است. بنابراین ضروری است با بهره گیری از تجربه جهانی، اقدامات اصلاحی در این زمینه، پیگیری شود.
منبع: فدراسیون جهانی بورس های اوراق بهادار