رکود فعلی بورس تهران و افت قیمت سهام، بیش از 16 ماه هست که ادامه دارد. این روند نزولی که از زمستان 91 و پیامد رکود حاکم بر اقتصاد کشور ایجاد شده است به رغم تلاش‌های انجام شده در سطح بازار و رشدهای مثبت مقطعی، تاکنون تداوم داشته و این سوال را در ذهن فعالان بازار ایجاد کرده است که نقطه پایان این افت کجاست و بازار در چه مرحله‌ای با رشد قیمت‌ها مواجه خواهد شد؟
ارائه پاسخ دقیق به این سئوال، آسان نیست و شاید غیرممکن باشد. به‌ویژه در شرایط فعلی اقتصادی کشور که بیشتر کسب‌وکارهای بزرگ که در بورس یا فرابورس پذیرفته‌شده‌اند، با کاهش حاشیه سود و حتی در برخی موارد، زیان عملیاتی مواجه هستند و چشم‌انداز رشد اقتصادی در دوره‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت چندان امیدوار کننده نیست.
در این میان، تنها عاملی که همچنان چراغ امید را در دل فعالان بازار سرمایه روشن نگه داشته و آن‌ها را به رشد دوباره بازار و کسب بازده از سرمایه‌گذاری در آن امیدوار کرده است، دستیابی به توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی و بهبود شرایط کسب‌وکار در نتیجه برداشتن تحریم‌های بین‌المللی است. چرا که انتظار می‌رود با رفع محدودیت‌های موجود در تجارت جهانی و اتصال ایران به بازار جهانی، دسترسی به منابع مالی و تکنولوژی نوین تسهیل شود، هزینه‌های مبادلاتی کاهش یابد و شرکت‌ها با هزینه و زمان کمتر، مراودات کالایی خود را انجام دهند. نتیجه نهایی این فرآیند، افزایش سودآوری شرکت‌ها و در ادامه، افزایش قیمت سهام در بورس خواهد بود. اما آیا همه این‌ها یک شبه اتفاق خواهد افتاد؟ بدیهی است که جواب منفی است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که رژیم حقوقی پیچیده تحریم‌ها و تعدد تحریم‌های وضع شده از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل، مانع از آن می‌شود که اقتصاد ایران، به سرعت از اثرات مثبت رفع تحریم‌ها بهره‌مند شود. در کنار آن، عدم آمادگی کامل کسب‌وکارهای داخلی برای استفاده از این فرصت به دلیل دوری چندساله از بازارهای جهانی و همچنین زمان‌بر بودن بررسی شرایط بازار داخلی توسط سرمایه‌گذاران خارجی و عقد قراردادها و برآورده کردن پیش‌نیازها، نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
اما خبر خوب آن است که اثرات مثبت دستیابی به توافق، زودتر از سایر بازارها، در بازار سرمایه پدیدار خواهد شد. این بازار با توجه به ویژگی‌های خاص خود از جمله پیشرو بودن و حساسیت زیاد به اطلاعات و اخبار اثر‌گذار بر عملکرد آتی شرکت‌ها، سریع‌تر از سایر بخش‌های اقتصادی به رفع تحریم‌ها واکنش نشان خواهد داد و با رشد همراه خواهد شد. البته تداوم این رشد به روند برداشته‌شدن تحریم‌ها و حضور سرمایه‌گذاران خارجی بستگی دارد. به عبارت دیگر، اگر خبر توافق هسته‌ای با رفع همه تحریم‌ها و آزادسازی منابع مالی ایران در خارج از کشور همراه باشد، رشد بازار می‌تواند ادامه‌دار بوده و به بازگشت شرایط رونق بازار منتج شود. در غیر این‌صورت، پدیده رشد مقطعی بازار، محتمل‌تر به نظر می‌رسد.
نکته آخر، لزوم وجود سناریوهای مناسب برای مدیریت بازار سرمایه در صورت هرکدام از اتفاقات بالا خواهد بود. مسولان بازار باید برنامه‌ریزی مناسبی برای کنترل نوسان‌های شدید بازار و حفظ یک‌پارچگی آن داشته باشند تا بازار سرمایه بتواند از منافع بلندمدت توافق هسته‌ای بهره‌مند گردد.