تأثیر توسعه‌بخش مالی برتوسعه اقتصادی از گذشته مورد توجه اقتصاددانان بوده و مطالعات متعددی در مورد اهمیت و جهت این ارتباط و همچنین نقش هرکدام از بازارهای پول و سرمایه در این فرآیند، انجام شده‌است. شومپیتر از اولین اقتصاددانانی بود که این موضوع را مورد بررسی قرار داد. او عقیده داشت، اگرچه رشد تکنولوژی، نیروی محرکه رشد اقتصادی بلندمدت است، اما تداوم این نوآوری‌ها و پیشرفت‌های فنی، بدون وجود منابع مالی لازم، امکان‌پذیر نیست.
لوین، گلداسمیت، شاو، اسپیرز و روسو از دیگر محققانی بودند که مطالعات گسترده‌ای در این حوزه انجام دادند. مطالعات انجام شده توسط این محققان، رابطه مثبت توسعه مالی با رشد اقتصادی کشورها را تائید می‌کند، بر اساس مطالعات انجام شده، سطح توسعه بازارهای مالی و در نتیجه، تأثیر آن بر روش تأمین مالی شرکت‌ها، تأثیر مثبتی بر رشد اقتصادی کشورها دارد و از این نظر، در اقتصاد‌هایی برخوردار از بازار سرمایه توسعه یافته، خلق ثروت با سرعت بیشتری انجام می شود که نتیجه نهایی آن توسعه اقتصادی سریع‌تر و اشتغال بیشتر است.
البته اثبات دقیق رابطه علی و معلولی بین این دو متغیر محل مناقشه است. چون برخی اقتصاددانان عقیده دارند رشد اقتصادی، منجر به افزایش تقاضا برای انوع خدمات مالی می‌شود و از این‌رو، رشد این بخش پاسخی به تقاضای دریافتی از بخش واقعی اقتصاد است. اما در هر صورت، وجود ارتباط قوی بین رشد بخش مالی و رشد اقتصادی، موضوعی است که مورد توافق تقریباً همه اقتصاددانان است.
فدراسیون جهانی بورس ها، به تازگی گزارشی در مورد رابطه بین توسعه بازارهای سهام و رشد اقتصادی در ۳۶ کشور در طول دو دهه (۲۰۰۳–۲۰۲۲) منتشر کرده است که حاوی یافته های جالبی است. این مطالعه که از تکنیک‌های اقتصادسنجی پیشرفته برای تحلیل دینامیک‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت در گروه‌های درآمدی مختلف (کشورهای با درآمد بالا، پایین و متوسط) استفاده کرده است، نقش بازارهای سهام در تسهیل تخصیص سرمایه، افزایش نقدشوندگی و تحریک توسعه اقتصادی را تایید می کند.
بازار سهام با تخصیص بهینه منابع، افزایش نقدشوندگی، توزیع ریسک و تجمیع اطلاعات، هدایت پس اندازها به سمت سرمایه گذاری های مولد را تسهیل می کند و نوآوری و اشتغال را افزایش می دهد. علاوه بر این، اثر ثروت ناشی از رشد قیمت سهام، باعث افزایش تقاضای مصرف کنندگان و تحریک رشد اقتصادی خواهد شد. خلاصه یافته های این پژوهش به شرح زیر است:
- اثرات کوتاه‌مدت:
در کشورهای با درآمد بالا، رابطه علی دوطرفه‌ای بین توسعه بازار سهام و رشد اقتصادی مشاهده می شود، در حالی که، در کشورهای با درآمد پایین و متوسط، بازارهای سهام بر رشد اقتصادی اثرگذار هستند، اما اثر معکوس آن ضعیف‌تر است.
- اثرات بلندمدت:
توسعه بازار سهام، تأثیر مثبت یک‌طرفه‌ای بر رشد اقتصادی در تمام گروه‌های درآمدی دارد، اگرچه اثر آن در کشورهای با درآمد پایین و متوسط ضعیف‌تر است.
- نقش سطح درآمد:
بهره مندی کشورهای با درآمد بالا از بازار سهام، چشمگیر است زیرا این کشورها سیستم‌های مالی بهتری دارند اما محدودیت‌های ساختاری و نهادی در کشورهای با درآمد پایین و متوسط، حلقه‌های بازخورد از رشد اقتصادی به توسعه بازار سهام را محدود می‌کند.
بنابراین بسیار ضروری است، سیاست‌گذاران در کشورهای با درآمد پایین و متوسط از جمله ایران، بر تقویت زیرساخت‌های بازار سهام تمرکز کنند تا پتانسیل رشد آن بر توسعه اقتصادی را حداکثر سازند.
The World Federation Of Exchange, Jan 2025